Η τρόικα έφυγε, οι επενδυτές έρχονται (;)

Ηταν μια κρίσιμη εβδομάδα. Για τις αποκρατικοποιήσεις, με την αντικατάσταση Αθανασόπουλου και την έλευση του ισχυρού άνδρα της Gazprom, Μίλερ. Για τη λειτουργία της κυβέρνησης, αφού τα τηλεφωνήματα Σαμαρά - Βενιζέλου - Κουβέλη έπεσαν βροχή ώσπου ο πρώτος έφυγε για τη Σύνοδο Κορυφής.

Πριν φύγει όμως ο Σαμαράς για Βρυξέλλες έφυγε η τρόικα από την Αθήνα, καθώς η διαπραγμάτευση με την κυβέρνηση απέβη άκαρπη. Τα ερωτηματικά λοιπόν είναι πολλά, πόσω μάλλον που η οικονομία παραμένει σε βαθιά ύφεση και η κοινωνία είναι στα όριά της. Η απειλή μιας απρόβλεπτης κοινωνικής ανάφλεξης εξακολουθεί να είναι το σενάριο-εφιάλτης. Δεν είναι όμως το μόνο σενάριο.  Την ώρα που η χώρα αναστενάζει, οι αναλυτές των μεγάλων ξένων funds που επισκέπτονται τον τελευταίο καιρό την Αθήνα έχουν - μέσα στην απόλυτη μαυρίλα που μας περιβάλλει - τα δικά τους σενάρια για την Ελλάδα. Και είναι θετικά. Αυτό έχει να κάνει με το πώς βλέπουν τη χώρα αλλά και τις συνολικές εξελίξεις στην Αμερική, στην Ευρώπη και στη διεθνή οικονομία. Το παρασκήνιο των επαφών τους δίνει μια διαφορετική πιο φωτεινή εικόνα.

Την ίδια ώρα, μια ματιά στα ενδότερα της κυβέρνησης και στο πώς χειρίζεται την κατάσταση ο ίδιος ο Αντώνης Σαμαράς φανερώνει έναν πανταχού παρόντα και όχι απαισιόδοξο Πρωθυπουργό, έστω κι αν η πραγματικότητα είναι ζοφερή και οι κίνδυνοι μεγάλοι. Ωστόσο δεν υπάρχουν αυταπάτες. Αν δεν υπάρξει ταχεία πρόοδος ελλοχεύει πάντα το ενδεχόμενο του εκτροχιασμού. Εξού και η σημασία που δίνεται στις ιδιωτικοποιήσεις - δεύτερο κρας τεστ για την κυβέρνηση των τριών μετά το πακέτο των 13,5 δισ. Κάπως έτσι έχουμε παράλληλες πραγματικότητες που εκτυλίσσονται συγχρόνως στην ίδια πόλη. Μαζί συγκροτούν ένα καλειδοσκόπιο με φωτεινά αλλά και σκούρα χρώματα που δίνει, επιλεκτικά, την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα της στιγμής.  

Ψαροφαγία και αισιοδοξία

Βραδάκι, μεσοβδόμαδα, στον Θαλασσινό, την γκουρμέ ψαροταβέρνα στο τέρμα της Συγγρού, μια μεγάλη παρέα έχει πιάσει το τραπέζι στο βάθος. Μιλούν στην «οικουμενική γλώσσα», δηλαδή στα αγγλικά. Κάποιοι είναι Ελληνες, αλλά είναι προφανές ότι μια μελαχρινή κυρία και τρεις κύριοι είναι ξένοι. Ο ακροατής που μπορεί να πιάσει αποχρώσεις μπορεί να συλλάβει προφορά Νέας Υόρκης, αγγλικά ανώτερης αστικής τάξης, αλλά και εκφορά αγγλικής με τόνους από Σκανδιναβία. Πράγματι η ομάδα είναι πολυεθνική, αλλά εκπροσωπεί ένα από τα τρία μεγαλύτερα επενδυτικά funds του κόσμου με κεφάλαια διαχείρισης εκεί κοντά στο τρισεκατομμύριο.

Είναι το τελευταίο βράδυ των επισκεπτών στην Αθήνα όπου έχουν περάσει αρκετές ημέρες. Την επομένη άλλοι φεύγουν για Μαδρίτη - συνεχίζοντας την τουρνέ στον ευρωπαϊκό Νότο - άλλοι για Νέα Υόρκη κι άλλοι για Λονδίνο. Η εντύπωσή τους από την Ελλάδα; Θετική.

Η αλήθεια είναι ότι είχαν έρθει ξανά το καλοκαίρι. Και τότε η εκτίμησή τους ήταν πως κριτήριο για το αν θα έπρεπε να τοποθετηθεί το fund σε ομόλογα και μετοχές στη χώρα μας ήταν «το αν θεωρείς ή όχι ότι θα υπάρξει πολιτική σταθερότητα». Εννέα μήνες αργότερα η εκτίμησή τους έχει δικαιωθεί. Το τρίδυμο Σαμαρά - Βενιζέλου - Κουβέλη φαίνεται να πατάει καλά. Το πακέτο μέτρων 13,5 δισ. ψηφίστηκε, οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ επέστρεψαν, η κυβέρνηση στάθηκε.

Η Ελλάδα ζει αυτό που ζει πρώτη φορά. Αλλά κάποιοι από τους ξένους έρχονται από Αργεντινή. Είναι βετεράνοι της «τεκίλα κράισις» του Μεξικού τη δεκαετία του '90 και της ασιατικής γρίπης. Το θέαμα δεν τους είναι πρωτόγνωρο.

ΣΥΓΚΡΙΣΕΙΣ. Η αλήθεια είναι ότι στη χώρα μας δεν έχουν γίνει όλα σωστά. Οπως απέδειξε και το παράδειγμα των χωρών της Ασίας πριν από δεκαπέντε χρόνια, όσο πιο γρήγορα κάνεις τις διαρθρωτικές αλλαγές τόσο πιο γρήγορα βγαίνεις από την κρίση. Αν αργήσεις είναι πολύ χειρότερα. Είναι γεγονός ότι η ελληνική κοινωνία εμφανίζει όλα τα συμπτώματα της «υπερκόπωσης της λιτότητας», όπως λένε. Παρ' όλα αυτά, η εικόνα είναι ελπιδοφόρος. Γιατί; Διότι υπάρχει κυβερνητική σταθερότητα και διότι «δεν χρειάζεται να γίνουν όλα αμέσως για να ξαναπάρει μια χώρα μπροστά».

Το παράδειγμα του Μεξικού - μιας από τις πιο δυναμικές οικονομίες του G20 - είναι χαρακτηριστικό: κάποια πράγματα έγιναν γρήγορα, κάποια δεν έχουν γίνει ακόμη. Αντίστοιχα, στην Ελλάδα κρίσιμη δεν είναι η εκ βάθρων μεταρρύθμιση του Δημοσίου, αλλά το να πάψει αυτό να μπλοκάρει την αγορά. Κρίσιμο είναι επίσης να ξεκινήσουν οι ιδιωτικοποιήσεις ώστε να δοθεί ένα μήνυμα διεθνώς ότι η δομή της ελληνικής οικονομίας θα αλλάξει.

Η αισιόδοξη ματιά στην Ελλάδα έχει όμως να κάνει και με το ότι το διεθνές αφήγημα είναι πιο φωτεινό. Τα χαμηλά επιτόκια παγκοσμίως έχουν δημιουργήσει πλεόνασμα ρευστότητας. Η ανάκαμψη των ΗΠΑ - «ήταν η πρώτη χώρα που μπήκε στην κρίση το 2007» - ανοίγει την όρεξη για ρίσκο, άρα μετοχές, και δημιουργεί την προσδοκία ότι η Αμερική θα τραβήξει έξω από τον λάκκο την Ευρώπη, ακριβώς όπως την έριξε εκεί πριν από πέντε χρόνια. Η κακή διεθνής συγκυρία δεν είναι άσχετη με το ότι «έπεσε» η Ελλάδα το 2010. Και με αντίστροφη ματιά, ένα καλύτερο κλίμα κάνει τις αλλαγές και τις παρεμβάσεις στην ελληνική οικονομία πιο εύκολες.

Τα δύο τηλέφωνα του Σαμαρά

Εχει δύο κινητά - αλλά κανένα δεν είναι smartphone. Από αυτά ενημερώνεται διαρκώς για τα πάντα. Το καντράν τού ενός φωτίζεται καθώς ένα κυβερνητικό στέλεχος που μετέχει στην εν εξελίξει διαπραγμάτευση με την τρόικα του γράφει: «Σώσαμε τα τρία από τα τέσσερα του Εργασίας». Ο ίδιος τηλεφωνεί σε υπουργούς για λεπτομέρειες χειρισμών άλλων θεμάτων - ας πούμε τα φάρμακα. Ή δέχεται κλήση από τον Βαγγέλη Βενιζέλο που τον αναζητεί.

Ο Αντώνης Σαμαράς ανήκει στη σχολή πολιτικής που επιμένει ότι η «ταχύτητα σκοτώνει», δηλαδή ότι οι χρόνοι αντίδρασης στα γεγονότα πρέπει να είναι πολύ γρήγοροι, αλλά και ότι, ακόμη κι όταν είσαι πρωθυπουργός, δεν πρέπει να απομονώνεσαι. Το ένα από τα δύο κινητά - που το έχουν περισσότεροι - δέχεται και SMS ευρύτερης λήψης, με τον Σαμαρά να ρίχνει κλεφτές ματιές και να χαμογελάει. Ο Πρωθυπουργός τηλεφωνεί σε έναν πρώην βουλευτή του ΠΑΣΟΚ (από την Πελοπόννησο) που έχει περιπέτειες με την υγεία του για να πάρει νέα του - τα οποία αξιολογεί με ακρίβεια ως υιός γιατρού.

Οπως οι γάλλοι πρόεδροι - τόσο ο Νικολά Σαρκοζί όσο και ο Φρανσουά Ολάντ - που δεν αποχωρίζονται ποτέ τα κινητά που είχαν και τα χρησιμοποιούν σε κάθε ευκαιρία, έτσι και ο Σαμαράς είναι οπαδός της αμεσότητας. Λίγες ημέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης και στο τέλος μιας φορτωμένης ημέρας, ο Πρωθυπουργός έχει κάνει ένα «πιτ στοπ» έξω για γρήγορο φαγητό καθ' οδόν προς το σπίτι του στην Κηφισιά. Κάθεται - χωρίς ασφάλεια - σε ένα τραπέζι ανάμεσα σε άλλα τραπέζια όπου κάθονται απλοί συνδαιτυμόνες και καμιά φορά ανταλλάσσει δυο κουβέντες μαζί τους.

Για Πρωθυπουργό μιας χώρας που έχει τόσο βάρος στους ώμους του, ο Σαμαράς δεν το δείχνει. Ισως γιατί «το θάρρος», κατά τη γνωστή έκφραση του Ερνεστ Χέμινγουεϊ, «είναι το να είσαι χαλαρός σε συνθήκες πίεσης». Η αλήθεια είναι ότι η συγκυρία είναι η πιο κρίσιμη. Ο Πρωθυπουργός θέλει οπωσδήποτε να προχωρήσουν οι ιδιωτικοποιήσεις ΟΠΑΠ και ΔΕΠΑ. Επειδή στην πολιτική όλα είναι πρακτικά, η αντικατάσταση του Αθανασόπουλου από τον Σταυρίδη στο ΤΑΙΠΕΔ έχει γίνει γρήγορα μέσα στο Σαββατοκύριακο, χωρίς να φανεί ότι το Μαξίμου έχει αναζητήσει και άλλες λύσεις προτού καταλήξει στη μετακίνηση του επικεφαλής της ΕΥΔΑΠ. Το θέμα είναι να μη χαθεί χρόνος και να παρθούν γρήγορες αποφάσεις, σε αντίθεση με τις φοβίες της «Δεξιάς του Κολωνακίου», η οποία αντιμετωπίζεται με αιώνια περιφρόνηση από τον Σαμαρά.

ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΤΟΥ «ΚΟΚΚΙΝΟΥ». Ο Πρωθυπουργός έχει αίσθηση της δημόσιας ατμόσφαιρας κι ότι «ακόμη και με κόκκινο να περάσει ένα ανώτερο κυβερνητικό στέλεχος επισείει τον κίνδυνο της εξάντλησης της δικαστικής αυστηρότητας». Αρα η αντικατάσταση Αθανασόπουλου ήταν δεδομένη. Την ίδια ώρα όμως υπάρχει προβληματισμός για το αν μια δικαστική διερεύνηση για μια υπόθεση του 2009 μπορεί να βάζει φρένο σε κρίσιμους χειρισμούς το 2013.

Δεν αποκλείεται λοιπόν να δούμε νόμο που να καλύπτει πρόσωπα που έχουν δημόσιες θέσεις σε περίπτωση που έχουν δικαστικές περιπέτειες, επιτρέποντας την παραμονή στην καρέκλα τους όσο δεν υπάρχει οριστική δικαστική απόφαση. Είναι ένας τρόπος να μην υπάρξει παρεμβολή στο έργο της Δικαιοσύνης, αλλά και να ξεπεραστεί το πρόβλημα που δημιουργεί η εν Ελλάδι πολλή αργή διαδικασία απονομής της. Αλλωστε, η υπόθεση Ταπί δεν έχει εμποδίσει την Κριστίν Λαγκάρντ να είναι επικεφαλής του ΔΝΤ - και πριν από αυτό υπουργός Οικονομίας - ωσότου υπάρξει τελική κρίση της γαλλικής Δικαιοσύνης.

Λειαίνοντας τη λιτότητα

Και η τρόικα; Ο Πρωθυπουργός δεν ανησυχεί για τις δόσεις. Συγχρόνως όμως φέρεται αποφασισμένος να ηγηθεί μιας κυβέρνησης που θα διεκδικήσει κρίσιμες ελαφρύνσεις και διευθετήσεις, αλλά και μια λύση για το Δημόσιο που να μην είναι απλό τσεκούρι. Ο Σαμαράς αντιλαμβάνεται ότι η κοινωνία θα ήθελε να δει την κυβέρνηση να διαπραγματεύεται και να εξασφαλίζει βελτιώσεις όχι για το χρέος - αλλά για πράγματα που νιώθει στο πετσί του ο απλός πολίτης. Εξού και η επιμονή για να μπει ένα φρένο στο χαράτσι μέσω λογαριασμών της ΔΕΗ. Η συναίσθηση υπάρχει ότι το μέσο νοικοκυριό είναι στα όριά του.

Την ίδια ώρα, πάντως, η διαπραγμάτευση με την τρόικα - έναν τριμερή ad hoc οργανισμό - αποδεικνύεται συχνά μια χαώδης κατάσταση. Με τα εν Αθήναις στελέχη της να λειτουργούν ως γραφειοκράτες που αναφέρονται σε διαφορετικούς οργανισμούς που δεν έχουν πάντα συναντίληψη για τα πράγματα. Ακόμη περισσότερο: δεν πρόκειται για στελέχη κυβερνήσεων, που σημαίνει ότι το Παρίσι και το Βερολίνο δεν έχουν απευθείας εικόνα για το τι γίνεται στις διαπραγματεύσεις στην Αθήνα. Αρα οι πολιτικές διευθετήσεις εκ των άνω δεν είναι ακριβώς αυτονόητες.

ΣΤΟΝ ΣΤΙΒΟ. Το ενδιαφέρον είναι ότι έπειτα από δύο πρωθυπουργούς - τον Κώστα Καραμανλή και τον Γιώργο Παπανδρέου - που προτιμούσαν να συμπεριφέρονται ως πρόεδροι και να μένουν σε απόσταση από τα πράγματα, ο Αντώνης Σαμαράς ακολουθεί ένα εντελώς διαφορετικό μοντέλο. Είναι ένας Πρωθυπουργός πανταχού παρών που αναμειγνύεται σε όλα - συνήθως με ένα πονηρό μειδίαμα. Στην πραγματικότητα, ο Σαμαράς είναι ένας Προμηθέας λυόμενος που επιχειρεί να πυροδοτεί διαρκώς την κυβέρνησή του.   

Το ντόμινο του Νότου

^«Αν δεν ξανάρθει η ανάπτυξη του χρόνου τέτοια εποχή, οι κυβερνήσεις του Νότου δεν στέκονται και οι Γερμανοί το ξέρουν». Το λέει ένας από τους αναλυτές των ξένων funds. Το σενάριο των αγορών είναι ότι από τον Σεπτέμβριο και μετά η Ευρώπη απελευθερώνεται. Το Βερολίνο έχει επεξεργαστεί τις ιδέες - από ευρωομόλογο έως Ταμείο Διαχείρισης Χρεών - αλλά έχει επιβληθεί εμπάργκο προς το παρόν. Κανείς δεν μιλάει για αυτές. Σε ό,τι αφορά τα πολιτικά, η εκτίμηση είναι ότι πάμε για μεγάλο συνασπισμό Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών - «με την παρουσία του Στάινμπρουκ να είναι το άλλοθι για να κάνει η Μέρκελ τη στροφή της».

Φυσικά, εξηγείται, σε ό,τι αφορά τα δάνεια της τρόικας οι Γερμανοί είναι κάθετοι: «Κάθε ευρώ θα αποπληρωθεί, αλλά αυτό δεν αποκλείει επιμήκυνση σε χρονικό βάθος ακόμη και σαράντα χρόνων». Τι σημαίνει η προοπτική αυτή για την Ελλάδα; Οτι δικαιολογείται η αισιοδοξία, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι αποτελεί επιλογή ο εγκλωβισμός στην ακινησία. Ή, ακόμη χειρότερα, μια πολιτική αναμονής έως τον Σεπτέμβριο. Ο Σαμαράς το ξέρει. Ολοι θεωρούν τις ιδιωτικοποιήσεις ως ορόσημο. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι ένα από τα πράγματα που ο Ταγίπ Ερντογάν είπε κατ' ιδίαν στον έλληνα Πρωθυπουργό είναι ότι στην Τουρκία, που βρέθηκε κι αυτή προ δεκαετίας στο στενό μαρκάρισμα του ΔΝΤ, «τα πράγματα ξεμπλοκαρίστηκαν μόνο όταν η κυβέρνηση προχώρησε σε σημαντικές ιδιωτικοποιήσεις». 

τα ΝΕΑ

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Pinterest

You Might Also Like

Οικονομια

« PREV

NEXT »